Bacak ve Ayak Atardamar Tıkanıklığı
Periferik arter hastalığı kalp damarları dışındaki bütün damarlardaki hastalığı belirtse de bacak ve ayak atardamarlarındaki daralma ve tıkanıklıklar daha sık görüldüğü için bu bölgeler ile özdeşleşmiştir. Çoğunlukla atardamar duvarında oluşan aterosklerotik plak (damar sertleşmesi) sebep olur. Fakat az sıklıkta vücudun başka bir noktasında oluşan pıhtının bacak veya ayağa atması ve daha az sıklıkta görülen durumlar bacak ayak atardamar tıkanıklığına sebep olabilir. Kalp damar tıkanıklığı ile benzer sebeplere sahip olsa da tanı ve tedavi oranı karşılaştırıldığında çok düşük olup buna bağlı ölüm oranı ve ampütasyon (uzuv kesilmesi) oranı yüksektir.
Bacak ve ayak atardamar tıkanıklığı kimlerde görülür?
Damar tıkanıklığı için bazı risk grupları vardır. Gençlerde, sigara kullanmayanlarda, kronik bir hastalığı olmayanlarda damar tıkanıklığı riski oldukça düşüktür. Ancak risk grubuna girmek damar tıkanıklığı riskini artırır. Bunlar nelerdir?
- Yaş (Erkeklerde 40, kadınlarda 50 yaşından sonra risk artmaya başlar. Buerger hastalığında 30-40’lı yaşlarda görülebilir)
- Diyabet hastaları
- Aktif ya da pasif sigara tüketicileri
- Kolesterol veya trigliserid değerleri yüksek hastalar
- Hipertansiyon hastaları
- Aşırı kilolularda
- Sürekli stres altında olan kişilerde
- Ailesinde damar tıkanıklığı öyküsü olanlar
Bacak ve ayak damar tıkanıklığı belirtileri
Bacak ve ayak damar tıkanıklığı olan hastaların yarısı asemptomatik yani şikayetleri olmamaktadır. Bu sebeple erken tanı önemli olduğundan belirttiğimiz risk faktörlerine sahip olan hastaların değerlendirilmesi gerekir.
- Yürümek, yokuş veya merdiven çıkmak ile oluşan ve dinlenmekle geçen ağrı, kramp (istirahatte olması ileri evre olduğunu gösterir)
- Ayaklarda hissizlik, güçsüzlük
- Ayakların üşümesi ve soğuk olması
- Ayaklarda yanma hissi olması (Diyabetik hastalarda da görülebilir)
- İyileşmeyen ayak yaraları
Bacak ve ayak damar tıkanıklığı medikal tedavisi
Hastalık teşhis edildikten sonra yapılması gereken en önemli şey hayat tarzı değişikliği olup kullanıyor ise sigaranın bırakılması, kilo fazlalığı var ise kilo vermesi ve her gün doktor kontrolünde tempolu yürüyüş yapmasıdır. Yine doktor önerisinde değişkenlik göstermek ile birlikte kan sulandırıcı, damar genişletici ilaç tedavisi ve şeker, kolesterol ve tansiyonun kontrol alınması gerekir.
Bacak ve ayak damar tıkanıklığı açılması
1. Endovasküler (anjiyo yöntemi ile ameliyatsız)
Günümüzde bacak ve ayak damar tıkanıklıklarının önemli bir kısmı gelişen teknoloji ile birlikte kullanılan balon, ilaçlı balon, stent, aterektomi cihazları (damar traşlama), shockwave balon gibi cihazlar ve tecrübeli girişimsel doktorlar ile ameliyatsız açılabilmektedir. Özellikle şekere bağlı ayak yaraları aksi ispat edilmedikçe atardamar tıkanıklığına bağlı olduğu kabul edilir ve erken müdahale edilmez ise damar tamamen açılsa dahi uzuv kaybı (ampütasyon) önlenemeyebilir.
2. Alt extremite by-pass ameliyatı
Arteryel greft veya kişinin kendi toplardamarı kullanılarak yapılan ameliyatta tıkanıklığın üstünden altına doğru bir yolla kan akımının sağlanmasıdır.
